Context

2016 was een turbulent jaar voor Mozambique. Bovenop de gevolgen van politiek conflict, droogte en lage grondstofprijzen werden er twee verborgen schulden ontdekt, met een totale waarde van 1,4 miljard dollar. Hierdoor nam het vertrouwen in het land af en kwam er een einde aan de sterke groei en economische stabiliteit. De koers van de metical daalde scherp (met meer dan 40%), de inflatie nam toe (tot 25%), de economische groei vertraagde (tot 3,6%) en de verhouding tussen de schuld en het BNP liep sterk op (130%). Vooral op de arme Mozambikanen had dit een groot effect. Als gevolg van de verborgen schulden schortte Nederland de steun op aan programma's die de centrale overheid beheert. De reactie van de regering, o.a. door het laten uitvoeren van een de internationale audit van de schuldenkwestie, een langdurige wapenstilstand en de vooruitzichten van de Mozambikaanse gasproductie zijn echter positieve tekenen van een mogelijk herstel.
Ondanks het feit dat het algehele beeld tamelijk negatief is, heeft Nederland resultaten weten te boeken in de door de ambassade gesteunde programma's.

Uitgelicht project

Empowerment van kleine commerciële boeren in Mozambique

Mozambique heeft 36 miljoen hectare bebouwbaar land en de landbouwsector biedt werk aan meer dan 80% van de Mozambikaanse beroepsbevolking. Toch wordt er niet genoeg voedsel geproduceerd om de snelgroeiende bevolking van het land te voeden. Dit lijkt een paradox, maar wordt veroorzaakt door het feit dat de overgrote meerderheid van de landbouwactiviteit in Mozambique bestaat uit zelfvoorzienende landbouw of kleinschalige commerciële landbouw met een productiviteit die ver onder het gemiddelde van de Zuid-Afrikaanse regio ligt. Als gevolg hiervan is Mozambique sterk afhankelijk van de import van voedsel uit de buurlanden. Het verhogen van de productiviteit van kleine commerciële boeren zal bijdragen aan inclusieve en duurzame economische groei en verhoogde voedselzekerheid in Mozambique. Een van de belangrijkste uitdagingen bij landbouwactiviteiten in Mozambique is het gebrek aan toegang tot inputs van goede kwaliteit zoals zaden, meststoffen en machines. Om dit probleem aan te pakken financiert de Ambassade van het Koninkrijk der Nederlanden in Mozambique het Seed Multiplication Project van onze partner Technoserve. Het belangrijkste doel van dit project is het verhogen van de productiviteit en inkomen van kleine boeren in de regio Alta Zambézia, resulterend in meer financiële voordelen voor boerenbedrijven op het platteland.

Belangrijkste resultaten van de ambassade in Mozambique

Seksuele en reproductieve gezondheid en rechten

Indicator Score Vooruitgang

Aantal jonge mensen dat is bereikt met uitgebreide, correcte informatie over seksualiteit, hiv/aids, soa's, zwangerschap en anticonceptie

312.156 Op schema
Aantal jonge mensen dat is bereikt
Interpretatie van de resultaten in context

312.156 jongeren (cumulatief) gaven blijk van een hoog kennisniveau nadat ze van leeftijdsgenoten informatie hadden gekregen over seksualiteit, HIV/aids, soa's, zwangerschap en anticonceptie. Dit is 19% van de leeftijdsdoelgroep in de zeven projectgebieden. Innovatieve benaderingen, zoals de verstrekking van coupons voor gratis condooms, waren succesvol: 80% werd verzilverd met behulp van een mobiele telefoon.

Aantal stellen dat is beschermd door verschillende voorbehoedsmiddelen gedurende één jaar (Couple Year Protection = CYP)

156.376 Vooruitgang, maar niet op schema
156.376
Interpretatie van de resultaten in context

In 2016, was het aantal beschermde stellen kleiner dan gepland als gevolg van een daling van de koopkracht, waardoor er minder condooms verkocht werden. Overstromingen en de veiligheidssituatie verstoorden ook de aanvoersystemen voor goederen. Het gebruik van andere moderne voorbehoedsmiddelen bleef stijgen als gevolg van verbeterde, vrije toegang tot openbare, mobiele en privéklinieken en via specifieke op gemeenschappen en scholen gebaseerde benaderingen. Het gebruik van voorbehoedsmiddelen verdubbelde in de afgelopen vijf jaar.

Vrouwenrechten en Gendergelijkheid

Indicator Score Vooruitgang

Aantal maatschappelijke organisaties met sterkere competenties en het vermogen tot effectief handelen

20 Op schema
20
Interpretatie van de resultaten in context

Mozambikaanse maatschappelijke organisaties hebben in 2016 een sterkere belangenbehartigende rol op zich genomen. Ze zijn erin geslaagd organisaties te interesseren voor vrouwenrechten (terwijl dit voorheen geen aandachtspunt was). Het feit dat maatschappelijke organisaties de regering hebben gedwongen de tenuitvoerlegging van de abortuswet te verbeteren is boven verwachting.

Voedsel- en voedingszekerheid

Indicator Score Vooruitgang

Aantal boeren met meer productiviteit en/of inkomen (rechtstreeks)

45.022 Op schema
Aantal boeren met meer productiviteit en/of inkomen (rechtstreeks)
Interpretatie van de resultaten in context

De groei in de landbouwproductie in Mozambique komt grotendeels voort uit gebiedsuitbreiding, niet uit productieverhoging; die is nog steeds erg beperkt. In de door de ambassade ondersteunde regio's verbeterde de productie en de productiviteit als gevolg van contractlandbouw, dat met succes werd ingevoerd. Deze methode leidde tot betere toegang tot meer betaalbare en verbeterde grondstoffen, technische scholing, krediet en betrouwbare markten voor boeren op het platteland. De toegang tot deze zaken heeft bijgedragen aan een hogere landbouwproductie en een hoger inkomen voor 45.022 kleine boeren (cumulatief) in de programma's die de ambassade ondersteunt.

Aantal mensen met verzekerde toegang tot landbouwgrond

571.872 Op schema
Aantal mensen met verzekerde toegang tot landbouwgrond
Interpretatie van de resultaten in context

Er is significante vooruitgang geboekt in het proces van grondafbakening en grondregistratie op het platteland. Dankzij door Nederland gesteunde projecten hebben meer dan 570.000 mensen (cumulatief) nu verzekerde toegang tot landbouwgrond. Deze vooruitgang komt voort uit het informatiebeheersysteem voor grond, dat is verbeterd met steun van het Nederlandse Kadaster.

Water

Indicator Score Vooruitgang

Aantal mensen dat toegang heeft gekregen tot veilig en betaalbaar drinkwater

129.994 Op schema
129.994
Interpretatie van de resultaten in context

Mozambique heeft een van de laagste dekkingspercentages als het gaat om toegang tot veilig drinkwater en verbeterde sanitaire voorzieningen. Dankzij Nederlandse steun aan de Mozambikaanse nationale instanties voor de waterlevering in grote steden (FIPAG) en kleine plaatsen (AIAS) kregen ongeveer 130.000 nieuwe mensen toegang tot veilig en betaalbaar drinkwater in 2016. De ambassade hielp deze instellingen ook met het verbeteren van hun financiële management en hun bedrijfsvoering om het verlies van water te beperken. Dit zal helpen meer investeerders te trekken en de levering van veilig drinkwater aan meer mensen versnellen.

Aantal mensen dat profiteert van verbeterd stroomgebiedbeheer en veiligere delta's

650.000 Op schema
650.000
Interpretatie van de resultaten in context

In 2016 steunde de ambassade een waterverdelingsmodel dat de beschikbaarheid voorspelt van water onder wisselende klimatologische omstandigheden (droogte) in de zuidelijke regio. Een half miljoen inwoners van het Incomatibekken zullen profiteren van dit model. Bovendien is er een plan ontwikkeld om de levering van ongezuiverd water aan de stad Tete te beschermen. Daarvan profiteren 150.000 mensen.

Achtergrond & toekomst

Interpretatie van de resultaten in context

In 2016 zijn de betalingen aan de door centrale overheid beheerde programma's opgeschort (10,2 miljoen euro). Om de Mozambikaanse bevolking te sparen, is 5 miljoen euro daarvan opnieuw toegekend om projecten op het gebied van SRGR en voedselzekerheid te steunen, die door andere organisaties worden uitgevoerd.

In de gezondheidssector is de betaling aan het basket fund Prosaude (8 miljoen euro) opgeschort. De resultaten veranderden echter niet onmiddellijk, aangezien de medische goederen gegarandeerd zijn tot eind 2016. In de watersector is de herziening van de institutionele steun aan het Ministerie van Water vertraagd. Er zijn geen resultaten behaald op het gebied van maatschappelijke bescherming, aangezien de uitvoerende overheidsorganisatie hierdoor getroffen was.
Voor de activiteiten, die geen invloed ondervonden van de opschorting waren de resultaten bevredigend en overtroffen ze in enkele gevallen de verwachtingen.

In de landbouwsector namen de productie en de productiviteit toe als gevolg van het gebruik van contractlandbouw. Betere coördinatie tussen belanghebbenden droeg bij aan de goede resultaten in de sector. Tegen 2020 zullen nog eens 37.000 mensen toegang hebben tot water dankzij verdere investeringen in de waterlevering. De voorbereidingen voor investeringen in de waterlevering van Beira zijn goedgekeurd voor financiering in het kader van het programma Develop to Build. Op het gebied van gezondheid: er zijn meer coupons voor gratis condooms uitgedeeld dan in 2015, maar de uitvoerende organisatie PSI verkocht maar half zoveel condooms als verwacht. Het regionale hiv/aidsprogramma werd hervormd: er zijn drie nieuwe consortia geselecteerd, die actief zijn in tien landen van de Ontwikkelingsgemeenschap van zuidelijk Afrika (SADC).

Blik op de toekomst

Ondanks een decennium van duurzame economische vooruitgang leeft nog altijd bijna 50% van de Mozambikanen onder de armoedegrens. Het blijft een uitdaging om ervoor te zorgen dat de toekomstige rijkdom uit natuurlijke hulpbronnen transparant wordt ingezet om de groei in de economie buiten de megaprojecten te stimuleren en de armen te laten delen in de welvaart. Het herstellen van de economische stabiliteit en het vertrouwen in de economie blijven in 2017 hoofdprioriteiten voor de regering. Op de korte termijn hangt er veel af van de uitkomsten van de schuldenonderhandelingen en de transparante afhandeling van de onafhankelijke audit. Een gunstige uitkomst kan leiden tot hernieuwde betrokkenheid van de internationale donorgemeenschap, waar Nederland onderdeel van is, met de centrale regering. In het laatste jaar van het huidige strategische meerjarenplan van Nederland blijven de Nederlandse interventies zich richten op het bevorderen van duurzame, inclusieve groei en het bereiken van de armste leden van de Mozambikaanse bevolking. In de volksgezondheidssector zullen alternatieve routes worden verkend om betere resultaten te behalen waarvan de armen meer profiteren.

Financiële samenvatting

Totale uitgaven van de ambassade € 29,307,235

Uitgaven 2016 per thema

Uitgaven 2016 per kanaal

Naar begin Gepubliceerd door:
Ministerie van Buitenlandse Zaken | Directoraat-generaal voor Internationale Samenwerking
P.O. Box 20061 | 2500 EB Den Haag | www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ontwikkelingssamenwerking
© Ministerie van Buitenlandse Zaken | september 2017